Asperger Sendromu Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Asperger Sendromu, otizm spektrum bozuklukları başlığı altında değerlendirilen bozukluklardan biridir. İsmini, 1944 yılında sendromu tanımlayan Avusturyalı bir çocuk doktoru olan Hans Asperger’ den almıştır.  Amerikan Psikiyatri Birliği’nin son sınıflama sisteminde ayrı bir bozukluk olarak yer almasa da klinisyenler arasında sıklıkla kullanılan bir tanıdır.

Bu tanıyı alan kişiler, konuşma becerilerinde belirgin bir problem olmamasına rağmen diğer insanlarla iletişim ve ilişki kurmada sorunlar yaşarlar. Buna ek olarak takıntılı düşünce, davranış ve ilgileri de bulunur.

Nasıl Ortaya Çıkar?

Asperger Sendromu büyük oranda genetik geçişli bir hastalıktır. Yani bu tanıyı alan bireylerin ailelerindeki diğer bireylerde de Asperger Sendromu ya da otizm bulunması muhtemeldir. Genetik dışındaki sebepler arasında gebelik dönemi ve doğumda yaşanan zorluklar gösterilmekle birlikte bunların bozukluğa nasıl yol açtığı net değildir.

Belirtileri Nelerdir?

Motor Beceriler

• Gecikmiş motor yetilerin olması
• Garip duruş ve esnek olmayan yürüyüşün olması
• Görsel-motor koordinasyon bozukluklarının olması

Dil Becerileri

• Genellikle dil gelişiminde gecikmenin olmaması, konuşmanın akıcı olması
• Artmış gereksiz söz kullanımı ve uzun süren monologlara girme
• Tonlama ve ezgi, otizmdeki kadar monoton ve tekdüze olmasa da konuşmada bütün bilimsel hataların olması
• Konuşmada teğet geçme ve ayrıntılamanın sıkça görülmesi
• Konuşulan konuyu değiştirmede ve sonuca varmada güçlük yaşanması
• Özellikle esprileri, imaları, mecazları anlamakta zorlanma

Bilişsel İşlevler

• Bilişsel gecikmenin genellikle olmaması
• Yaşa uygun bilişsel işlevselliğin olması
• Sözel yargılamada, sözel bellekte ve işitsel algıda başarılı olunması
• Uzaysal becerilerin göreceli olarak daha kötü olması
• Görsel motor bütünleştirmede, görsel uzaysal algıda, sözel olmayan kavram oluşturmada eksikliklerin olması

Sosyal Etkileşim

• Sosyal ilişkilerdeki becerilerin düşük olması
• Diğer insanlarla konuştukları konuların sıklıkla ilgi duydukları alanlar olması
• Arkadaşlık yapmaya ve insanlarla tanışmaya daha ilgili olmaları
• Sosyal ilişkilerde duyarsızlık, biçimsellik, kurallar, sosyal adaletler, diğer kişilerin duygusal ifadelerine aldırmama

Asperger Sendromu olan bireylerin diğer bir özelliği de takıntılı düşünce, davranışlar ve ilgilerinin olmasıdır.  Hem düşünce hem de davranışlarında esnek değillerdir, yani düşünce tarzlarını, rutinlerini değiştirmekten çok rahatsız olurlar. Bireylerin çoğunda takıntılı bir özel ilgi alanı (haritalar, bilgisayar programlama, tarih, astronomi gibi) bulunur. Bu ilgi alanı yetişkinliğe kadar sürebilir ve bazı vakalarda kariyerini bu alan oluşturabilir. Planlama ve organizasyon becerileri zayıftır. Bazen kokuya, dokunmaya, sese ve tada karşı artmış duyarlılık görülebilir.

Nasıl Tedavi Edilir?

Asperger Sendromunun tedavisi beceri kazandırmaya odaklı müdahaleler ve çevrenin bireyin ihtiyaçlarına göre düzenlenmesini içerir. Beceri kazandırmaya odaklı müdahaleler arasında sosyal beceriler, duygu düzenleme becerileri, dil ve iletişim becerileri, okuma yazma becerileri, uyum becerileri, motor beceriler ve planlama becerilerine yönelik müdahaleler sayılabilir.  Çevre düzenlemelerinin temelinde, çocuğun güçlü yanlarının ortaya çıkarılması ve zayıflıklarının olabildiğince azaltılması yatar. Örneğin; sese karşı hassasiyeti olan bireyin çalışma ortamının ona göre düzenlenmesi ya da kariyer planlamasında bireyin ilgilerinin göz önünde bulundurulması gibi.

Asperger Sendromunun çekirdek belirtilerine yönelik kanıtlanmış bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Ancak ilaç tedavileri, eşlik eden zorlukları azaltmak için sıklıkla kullanılmaktadır. Dikkat problemleri, kaygılar, duygu durum bozuklukları, davranış problemleri ve uyku sorunlarını hedefleyen tedaviler mevcuttur. Aynı zamanda  bireysel farklılıklar göz önüne alınarak çocuğun ihtiyaçları tespit edildikten sonra, bireyselleştirilmiş eğitim planı hazırlanmalıdır. Aile de bilgilendirilmeli ve eğitime katılımı sağlanmalıdır.