Çocuğumun Okul Başarısı Neden Düşük?

Çocuklarımızın okulda başarılı olmasını ümit etmek, bu başarıyı da iyi bir karneyle görmek istemek elbette normal beklentiler… Başarı, onların iyi bir yaşam oluşturmalarını destekleyecek bir araç… Bu başarı arayışında, başarısızlıkla karşılaşmak da sıklıkla karşımıza çıkabilen bir durum. Başarısızlığı yekpare bir kaya gibi sadece çocukların omuzlarına yüklemek ise en sık yapılan hatalardan biri. Unutulmamalı ki başarısızlık, bir sürecin sonucudur. Peki, düşük notlardan oluşan bir karnenin tek sorumlusu çocuk mudur? Bu sürecin hazırlayıcı ve tetikleyicileri nelerdir? Hangi faktörler çocuğun okul başarısı üzerinde etkili olmuştur?

Bütün çocuklar birbirinden farklıdır. Farklı ilgi alanları ve farklı konularda işleyen zekaları vardır. Biraz destekle ortadan kaldırılabilecek bireysel yetersizliklerin yanı sıra, fiziksel, zihinsel ve duygusal bazı yetersizlikler/farklılıklar çocuklarda okula adaptasyon zorluğu ve öğrenme güçlükleri yaratıyor.  Bazen de aile kaynaklı problemler çocuğun okul başarısı üzerine olumsuz etki yaratabiliyor. Okul, çocuğun okul başarısı açısından en temel ayaklardan biri olduğu halde bazen okuldaki sorunları göz ardı ediyoruz. Toplumla ve çocuğun sosyal ortamıyla da beraber ele alındığında çocuğun okul başarısı toplumun, okulun, ailenin okul başarısı oluveriyor aslında. İşte okul başarısızlığının bazı nedenleri…

Hiçbir Sorun Yokken “Bu Sorun” Neden? (Bireysel Faktörler)

Hiçbir fiziksel, zihinsel ya da psikolojik problemi olmayan bir çocuğun okul başarısı düşükse bunun pek çok sebebi vardır. Bunlar çoğu ebeveynin de gözlemlediği aksaklıklardır. Zamanı iyi kullanamayan ve zamanı iyi kullansa bile verimli çalışamayan çocuk başarılı olamayacaktır. Kendi aktivitelerini planlamada başarısız olan öğrenci, okul – ödev – diğer aktiviteler üçgeninde birinden birine daha fazla ağırlık verecek ve sonucunda okul başarısızlığı ortaya çıkacaktır. Bunun dışında çocuğun kendini tanınması ve buna göre planlama yapması da önemlidir. Örneğin, bilgisayar oyunu oynamayı çok seven bir çocuk kendini bundan tamamen uzak tutma gibi uygulanması imkansız bir programlama yaptığında tökezleme ihtimali de artacaktır. Sorumluluk almak, toplum hayatıyla uyum sağlamak ve karar verme yetisi gibi ailenin ve okulun desteği ile gelişecek yetenekler de başarıya giden yolun taşlarındandır.

Sizin Çocuğunuz Farklı (Beden-Zihin Sağlığı Faktörü)

Başarıyı engelleyen faktörler arasında çocuk bedeninde gelişen, fiziksel ve zihinsel bazı aksaklıklar ya da farklılıklar olabilir. En sık görülen, başarıyı engelleyen sağlık sorunları şunlardır:

• Görme bozuklukları
• İşitme bozuklukları
• Tiroid hastalıkları
• Uyku bozuklukları
• Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
• Disleksi, disgrafi, diskalkuli, dispraksi (Özgül Öğrenme Güçlükleri)
• Kaygı Bozuklukları
• Duygu durum bozuklukları
• El kaslarının geç gelişimi
• B12 yetersizliği
• Omega 3 etkeni

Farkındalığı yüksek olan ebeveynler bu rahatsızlıklarla erken teşhisle daha etkili savaşabilmektedir. Beynin sütü olarak anılan B12, düzenli aralıklarla ölçtürülmeli ve öğrenme ile ilişkisi kanıtlanmış Omega-3, çocuğunuzun beslenmesine eklenmelidir. Çeşitli psikiyatrik bozuklukların erken teşhisi için padagog ya da çocuk ve ergen psikiyatristine başvurulmalı, tiroid gibi önemli hormonlar ölçtürülmelidir. Bunlar çocuklarda sıklıkla görülen çocuğun okul başarısı üzerinde etkili başlıklardır. Elbette ki bu sayılan sebepler gibi çocuğunuzun bedeninde var olan başkaca rahatsızlıklar bulunabilir.

Nerede Yanlış Yaptık? (Aile Faktörü)

Yapılan araştırmalar çocuğun başarısızlığının bir etkeninin de aile olduğunu ortaya koyuyor. Yeme, içme ve barınma ile başlayan güven, sosyalleşme, ait olma, sevgi ile devam eden gereksinimlerin giderilmesi, başarı için olmazsa olmazlar. Çocuğun temel ihtiyaçları karşılandıktan sonra ailenin tutum ve davranışlarının da başarıyı etkilediği ortaya konuluyor. Kız ve erkek çocuklara geleneksel bakış açısı, özellikle kız çocukların erken yaşta okulu bırakmasına yol açıyor. “Erkek mutlaka okumalı ama kız okumasa da olur.” gibi telkinler kız çocuklarının kendileri üzerinde yanlış algılar oluşturmasına yol açarken, üzerine fazlaca beklenti yüklenen erkek çocuk bu yük altında eziliyor. Bunun dışında aile içindeki bazı talihsizlikler de çocuğu etkiliyor. Ölüm, hastalık, boşanma, ev içinde şiddetli geçimsizlik ve kavgalar, çeşitli travmalar vb. çocuğun okul ile bağını zayıflatıyor. Sıkça yapılan bazı yanlış birkaç davranış da şöyle sıralanabilir.

• başarısız olduğu için çocuğun aşağılanması
• başarılı yaşıtları ya da kardeşleriyle kıyaslanması
• yüksek beklentiler içinde olmak
• ailede eğitime değer verilmemesi

Okulda Her Şey Yolunda Mı? (Okul Faktörü)

Elbette çocuğun okul başarısızlığı, okuldan da kaynaklanıyor olabilir.

• ezberci yaklaşımlar
• yetersiz fiziksel koşullar
• sürekli öğretmen değişimi
• katı disiplin uygulamarı
• yanlış tutum ve davranışlara sahip öğretmenler, (azarlama, aşağılama gibi)
• etkin olmayan rehberlik
• yoğun sınav stresi
• arkadaşlarıyla yaşadığı sorunlar

çocuğun başarısı üzerinde etkili olacaktır.

Görüldüğü gibi çocuğun okul başarısı/başarısızlığı sadece çocukla açıklanamayacak kadar çok farklı nedeni içinde barındırıyor. Bu denli farklı nedenlerle dayanabilecek bir başarısızlık tablosunun faturasını çocuğa çıkarmak da başarısızlığı körükleyen nedenlerden. Okul ve aile, “sadece çocuk odaklı” bir başarı arayışında her zaman başarısız oluyor. Yapmamız gereken, her ihtimali art arda koyup düşünmek ve asıl sebeplere yönelik çözüm aramak… Tekrar hatırlatalım; başarısızlık bir sonuçtur. Başarısızlığın nedenleri ise çocuğun asıl sorunudur.