Duygu Düzenleme

Gelecek Yolunda Rehberlik
Duygu düzenleme, duyguların yoğunluğunun, zamanının ve süresinin, nasıl ifade edileceğinin ya da edilmeyeceğinin, duyguların nasıl yaşanıp yaşanmayacağının kişi tarafından belirlenip düzenlenmesidir. Duygu düzenleme; bilişsel, davranışsal ve fizyolojik; bilinçli ve bilinçdışı süreçleri içermektedir.
Kişi, duygu düzenleme süreci içerisinde iken, duygularını başka tarafa yönlendirir. Yani duygu düzenlemenin temel amacı, duygusal tepkileri değiştirmektir. Duygu düzenleme yalnızca duygunun kendisini, algılanış biçimini, yoğunluğunu ve sıklığını azaltmayı değil, aynı zamanda duygusal tepkiyi oluşturmayı ve sürdürmeyi de içermektedir. Duygu düzenleme, hem içsel hem de dışsal süreçlerden oluşur. İçsel süreçler, kişinin kendi kendine duygularını düzenlemesi iken, dışsal süreçler bir başkasının kişinin duygularını düzenlemesi (örneğin bir annenin çocuğunu yatıştırması) anlamına gelmektedir.
Duygu düzenleme sürecinde sadece negatif duygular değil, pozitif duygular da düzenlenip kontrol altına alınmaktadır. Kişiler bu duygularını duruma, yaşanan olaya göre artırma, azaltma ya da sürdürme davranışı sergileyebilmektedir. Duygusal tepkilerde meydana gelen bu değişiklikler, birçok duygu türünde yaşanmaktadır. Duygu düzenlemenin yarattığı duygu değişiklikleri, kişiyi her zaman arzu ettiği duygusal duruma yaklaştırmayabilir. Bazı durumlarda kişi duygu düzenleme esnasında var olan duygusal durumdan kaçınmaya çalışıyor olabilir. Kişi sürekli olarak duygu düzenlemede konusunda istediği sonuca ulaşamayıp başarısız olursa, bu durum psikopatolojilere neden olabilir.
Duygu düzenleme sürecini anlatan birçok model bulunmaktadır. Bu modellerin arasında Gross (1998)’ un Süreç Modeli önde gelen modellerdendir. Bu modele göre duygu içten veya dıştan gelen uyarıcıların değerlendirilmesiyle başlar. Gross’un modeli duygu düzenleme sürecini iki bölümde inceler: Geçmiş odaklı duygu düzenleme ve tepki odaklı duygu düzenleme. Geçmiş odaklı duygu düzenleme, duygusal reaksiyondan önce ortaya çıkıp fizyolojik tepkilerimizi ve davranışlarımızı etkilerken, tepki odaklı duygu düzenleme ise duygu oluşumu sırasında ortaya çıkmaktadır. Bu süreç beş aşamada ele alınmıştır:
- Durum seçimi (sunum yapmama)
- Durum değişimi (sunumu masanın arkasında yapma)
- Dikkatin yayılması (sunum yaparken elindeki notlara bakma)
- Bilişsel değişim (sunumun aslında bir fırsat olduğunu düşünme)
- Tepki değişimi (kaygı ifadesini bastırma)
Duygu Düzenleme Neden Gereklidir?
- İyi hissetmemizi sağlar.
- Hedeflerimize ulaşmakta yardımcı olur.
- Sosyal uyumumuzu kolaylaştırır.
- Stresi azaltır.
- Fiziksel ve ruhsal sağlığın korunmasına yardımcı olur.
- Kararlarımızı ve davranışlarımızı şekillendirir.
- Duygularla baş edebilme gücü verir.
- Sosyal ilişkilerde işlevselliği sağlar.
Duygu Düzenlemede Yaşanan Güçlükler Nelerdir?
- Uzun süreli ve şiddetli psikolojik sorunlar
- Fiziksel hastalıkların varlığı
- Kişiler arası ilişkilerde yaşanan sorunlar
- Riskli davranışların varlığı
- Rasyonel karar vermede yaşanan güçlükler
- Sağlığa olumsuz etkisi olan davranışlarda bulunmak (alkol, sigara vb.)
Duygu Düzenleme Stratejileri
Duygular, birey ve çevre arasındaki karşılıklı etkileşim sonucunda oluşmaktadır. Bu tanıma göre duygular; sosyal işaretler, iletişim ihtiyaçları, yakın ilişkiyi arttırma/azaltma, kendini savunma ve diğer önemli amaçlar için kritik rol üstlenir. Duygu düzenleme stratejileri, duyguların bu amaçlara ulaşmasını sağlar. Duygu düzenleme sürecinde kullanılan araçlardır. Duygu düzenleme stratejileri kişilik özelliklerine, kişinin sahip olduğu kaynaklara ve daha farklı faktörlere göre işlevsel ve işlevsel olmayan stratejiler kullanılmaktadır.
İşlevsel olan stratejiler
- Yeniden anlamlandırmak
- Problem çözme
- Plan yapma
- Kabul etme
- Dikkati dağıtma
- Sosyal destek arama
- Olumlu yeniden değerlendirme
- Olumlu yeniden odaklanma
İşlevsel olmayan stratejiler
- Duygu ifadelerini bastırmak
- Düşünceleri bastırmak
- Ruminasyon
- Kaçınma
- Kendini ve diğerlerini suçlama
- Felaketleştirme
ÖNERİLER!
- Duygu düzenlemede yaşadığınız güçlükleri hedef alın.
- İşlevsel olmayan duygu düzenleme stratejilerini azaltın.
- Duygularınızı bastırmak yerine ifade edin.
- Daha gerçekçi bakmayı öğrenin.
- Umudu elden bırakmayın.
- Dikkat dağıtıcı aktiviteler edinin.
- Sosyal bağlarınızı kuvvetlendirin.
- Sorumluluk alın.
- Kendinize olan inancınızı ve güveninizi taze tutun.
- Olumlu duygu durumu içinde olun.
- Mizah kullanın.