Eğlenceli Bir Tedavi: Theraplay

      Theraplay, eğlence ve ilişkiye odaklı, etkileşime dayalı, fiziksel, kişisel ve eğlenceli tedavi yöntemlerinden biridir. Kısa süreli bir oyun terapisi çeşidi olan Theraplay ’in amacı, bağlanmayı güçlendirmek, öz düzenlemeyi artırmak, güven oluşturmak ve ebeveynlerin tedavi boyunca geliştirilen sağlıklı etkileşimleri devam ettirmelerini sağlamaktır.

      Theraplay temelde ebeveyn-çocuk ilişkisi üzerine yoğunlaşır. Tedavinin asıl amacı çocuk ve ebeveyn arasında güvene dayalı duygusal bir ilişki kurmaktır; bu da çocuğun ebeveyni ile etkileşiminde ne beklediğini içeren içsel çalışan modelde olumlu değişiklikler yapmayla başarılır.

      Theraplay bebeklikten ergenliğe kadar tüm yaş grubu için etkili bir tedavi yöntemidir. Fakat genel olarak 1,5 yaşından 12 yaşa kadar olan çocuklarda kullanılmaktadır. Theraplay sosyal ve duygusal zorluklardan gelişimsel ve davranışsal problemlere kadar geniş bir yelpazede etkilidir. Aynı zamanda evlat edinilen ailelere yönelik olarak kullanılmaktadır. Ebeveynlerin travma ve bozulmuş ilişkilere sahip çocukların ihtiyaçlarını anlama ve bu ihtiyaçlara cevap vermelerine yardımcı olmak için ve risk altındaki ailelerin (yoksulluk, toplumsal ve aile içi şiddet, madde kullanımı, zihinsel ve ruhsal sorunlar) çocuklarında sıklıkla tercih edilmektedir. Olumlu ve empatik ebeveynliğe odaklanan Theraplay, riskli koşullarda ebeveyn-çocuk ilişkisini güçlendirmeyi hedefleyen erken müdahale ve önleme yöntemidir (Booth ve Jernberg, 2010).

      Theraplay temelde 18-24 oturumdan oluşur ve oturumlar haftada bir defa olmak üzere her oturum 45 dakika şeklinde planlanır. Theraplay yöntemi ile tedavi, üç aşamadan oluşur: değerlendirme, tedavi ve izleme.

Değerlendirme

      Değerlendirme sürecinde çocuğun davranışları ve ebeveynin tutumu ile ilgili ölçekler ebeveynler tarafından doldurulur. İlk görüşmede ailenin şu anki yapısı ve geçmişi ile ilgili ebeveynlerden bilgi alınır ve çocuk bu görüşmede yer almaz. Sonrasında yapılandırılmış gözlem tekniği (Marschak Etkileşim Yöntemi) ile her ebeveyni ile ilişkileri değerlendirilir. Marschak Etkileşim Yöntemi, çocuk ile ebeveynleri arasındaki etkileşimi gözlemlemek ve değerlendirmek için kullanılan oyun ortamı içerisinde yapılandırılmış bir tekniktir.

      Ebeveynlerin çocuklarıyla oynadıkları serbest oyun ortamında, ebeveynler; çocuklarına fiziksel ve sözel olarak eşlik edebilme, oyuna ve çocuğa müdahaleleri, çocuğun sorularına cevap verebilme kapasiteleri, çocukla birlikteyken deneyimledikleri duygusal doyum gibi alanlarda değerlendirilirler. Çocuklar ise bu süreçte; hareketlilik, dikkat, uyumlu davranış ve ebeveyn ilişkisine açık olma gibi alanlarda değerlendirmeye alınırlar. Belirtilen aktivitelerin yapılmasının istendiği yarı yapılandırılmış oyunda ise Marschak Etkileşim Yöntemi ile ebeveyn-çocuk ilişkisi şu dört alanda değerlendirilir:

1. Yapı: Ebeveynin çocuğuna kural ve sınırları nasıl koyduğu ve çocuğun buna yaklaşımı değerlendirilir.
2. Bağlılık: Ebeveynin çocuğuyla ortak bir şeyle uğraşırken çocuğun ilgisini ve canlılığını koruyarak nasıl birlikte katılım sağladıkları değerlendirilir.
3. Yetiştirme: Ebeveynin çocuğun ihtiyaçlarını ne derecede anladığı ve sıkıntılı zamanlarda onu nasıl rahatlattığı, çocuğuna ilgi ve bakım gösterme biçimi değerlendirilir.
4. Mücadele: Çocuğun gelişebilmesi ve daha bağımsız olabilmesi için ebeveynin çocuğunu başarabileceği zorluklar karşısında nasıl cesaretlendirdiği değerlendirilir.

Tedavi

      Tedavi sürecinde psikolojik danışman eğlenceli oyunlar, gelişimsel olarak mücadele gerektiren aktiviteler ve duygusal olarak besleyici çalışmalar aracılığıyla ebeveyn ve çocuğa rehberlik eder. Psikolojik danışman her bir oturumu çocuğun ihtiyacına göre planlar ve çocukla sürekli etkileşim halinde oturumu sürdürür. Her oturumda etkinlikler aktif olma ve sessiz olma şeklinde sırasıyla değiştirilir, oturumlar şarkı söyleme ve rahatlamayı sağlayan bir etkinlikle sonlandırılır. Ebeveynler çocuğun ihtiyacına bağlı olarak oyun odasında ya da gözlem odasında çocuk ve psikolojik danışmanı gözlemler. Sonrasında ebeveynler oyun odasında çocuğa katılmaları ile ilgili bilgilendirilir. Sonraki oturumlarda ebeveynler psikolojik danışmanın kontrolünde planlanan etkinliklere çocukları ile birlikte katılarak çocuklarıyla etkileşime geçerler. Son oturumda çocuk güçlü yönleri ve başarılarından dolayı takdir edilir. Çocuk ve ebeveynin birbirleriyle geliştirdikleri yeni ilişki değerlendirilir (Jernberg ve Booth, 1999).

İzleme

      İzleme oturumları ilk üç ay boyunca her ay, daha sonra üçer aylık aralarla yapılır. İzleme oturumlarının ilk bölümünde ebeveyne herhangi bir sorun olup olmadığı varsa sorunla ilgili olarak konuşması için fırsat sağlanır. Sonrasında ise oyun odasında çocukları ile etkili iletişimi güçlendirecek yeni etkinlikler öğretilir (Booth ve Jernberg, 2010).