Hafıza ve Unutkanlık

İnsan hafızasının tüm öğrenilen bilgileri tekrar hatırlayabilme becerisi, tıp biliminin her zaman ilgi duyduğu konuların başında gelir. Hafıza yani bellek, öğrenilen tüm bilgilerin, istenildiğinde tekrar akla gelmesini sağlar.

Hafıza ve unutkanlık bu noktada sıkça anılan iki olgudur. Hafıza sistemi tam işlemediğinde, hatırlanması gereken bilgiler hatırlanamaz ve unutkanlık yaşanmış olur. Gün boyu etkisinde kalınan tüm ilgi çekici ayrıntılar hafızada otomatik olarak yer işgal ederler. Tekrarlanmayan bilgi ve düşünceler, bir iz gibi yavaşça silinip belleği terk eder. Hafıza, kısa ve uzun süreli bilgilerin ayrı bölümlendirildiği bir sisteme sahiptir. Günlük kullanılması gereken pratik olgular, ön bellek diye tarif edebileceğimiz kısa hafıza içerisinde yer alır.

Neden unutuyoruz?                              

Uzun süreli olarak devam ettirilip unutulması hiç düşünülmeyen bilgi ve düşünceler uzun hafıza bölümünde kayıtta tutularak her an çağrışıma hazır halde bekletilir. Hafıza ve unutkanlık konusunun en yakıcı sorusu ise neden unutma yaşandığıdır. Bunun sebeplerini birkaç madde ile açıklamak faydalı olabilir.                                                                                                                                                   

• Beynimizin, bazı anlarda, istenmeyen şiddetli uyarıcıların etkisinde kalması                                  
• Stres, yoğun kaygı ve korku duygularının, hafızayı yıpratan çok şiddetli duygular olması.                   
• Farklı konular ile aynı anda ilgilenerek aşırı dikkat dağılımına neden olunması                                                
• Öğrenmenin kalıcı hale getirilmesi hakkında, yeterli bilgilere sahip olunmaması.                         
• Nörolojik ya da psikolojik hastalıkların, hafıza üzerinde ciddi kayıplar meydana getirmesi ile tahribat oluşması, ciddi unutkanlıklara yol açmaktadır.

 Sağlıklı beden, güçlü hafıza      

Beden ve ruh sağlığının bir bütün olması gerektiğini önemle hatırlatarak; güçlü hafızaya sahip olmanın yollarını da incelemeye devam edebiliriz. Yeni bilgiler edinmenin ne kadar yararlı bir yöntem olduğunu sürekli öğrenmeyi sevenler teyit edecektir. Çünkü beyin mekanizması sınırsız bilgilere ulaştıkça kuvvetli bir hafızanın da alt yapısını oluşturur. Hafıza ve Unutkanlık ikileminde kalan herkes, stresi iyi yönetmek zorundadır.  Özellikle eğitim çağındaki çocukların, kaygı ve korku sorunlarını çözüme kavuşturmaları, ders notlarının ve eğitim hayatlarının çok daha başarılı hale gelmesi için ön koşuldur. Zevkli ders soruları, bulmacalar, komik fıkra ezberleri, çocukların hafıza egzersizlerinde sıkça önerilen yöntemlerdir.

Uykunun çocuk hafızasındaki önemi

Okul çağı çocuklarının, uyku düzenlerinde ısrarcı olan anne ve babalarının sözünü dinlemeyerek, uykusuz kaldıklarında, öğrenme güçlüğü ve dikkat kaybı yaşamaya başladıklarını hemen gözlemleyebiliriz. Bilgilerin akılda tutulup yararlı verilere dönüşmesi için öğrencilerin uyku saatlerine azami dikkat etmeleri gerekmektedir. Bilgisayar başında geçirilen aşırı saatlerin, beyni yorarak, geçici unutkanlıkları tetiklediğini, unutmamak gerekir. Bilginin öğrenilmesi kadar, unutulmaması gerektiğinin de aynı kıymette olduğunu, altını çizerek belirtmekte fayda var.  Tekrara düşmeden kısa hatırlatmalar hafıza güçlendirme yöntemlerine ışık tutacaktır.                                                                  

• Sağlıklı uykuyu ihmal etmemeliyiz                                                                                                  
• Bilgisayar, televizyon başında gereğinden fazla geçirilen zamanların,israftan başka bir şey olmadığını hep hatırlayalım.                                                                                                                    
• Bol okuma ve tekrarların, hafızamızda sağlam bilgilere yer açtığını da deneyerek görebiliriz.