Kişilik Gelişimine Etkisi: Anne Baba Tutumları
Anne babanın çocuğa karşı davranışları, tutumları çocuğun kişilik gelişimini etkilemektedir.Bu tutumlar aşağıdaki gibidir.
1)Demokratik Anne Baba Tutumu
Çocuklarıyla ilişkileri sevgi ve saygıya dayanan,sorunları birlikte konuşup çözümleyen anne babalardır.Bu tutuma sahip anne babalar çocuklarına karşı hoşgörü şekilde,çocuklarını desteklerler.Ailede çocuğun duygu ve düşüncelerine saygı duyulur ve çocuğa değer verilir.Anne baba çocuğun kendini gerçekleştirmesine ve bağımsızlık kazanmasına yardımcı olur.Demokratik aile ortamında yetişen çocuklar, kendine güvenen,kendi kendine karar verip,sorumluluk taşımasını öğrenirler.Çocuk sağlıklı ve dengeli bir kişilik geliştirir.Çocuklarda, olumlu duygusal,sosyal ve zihinsel gelişmeye yol açar.
2)Aşırı Koruyucu Anne Baba Tutumu
Çocuğa büyük sevgi ile bağlanmış,çok kollayıcı olan anne baba tutumudur.Bu tutumda anne baba gerektiğinden fazla kontrol ederek aşırı özen gösterir.Çocuğun her isteği yerine getirilir. Aşırı derecede koruyucu olan ailelerde yetişen çocuklar bağımlı,kendine güveni olmayan duygusal problemleri olan bir kişi olabilir.Aşırı koruyucu yaklaşım,çocuğu kendi kendini yöneten bir kişi olmasını engeller. Çocuğun bir yanlışlık yapacağından korkarak üzerine aşırı derecede titreme,onun yerine işleri anne babasının yapması çocuğun bağımsız bir kişilik gelişimini güçleştirir. Çocuğun bağımsız bir kişilik geliştirmesi için,anne babaların çocuğun kendi işlerinin kendisinin yapmasına,kendi kararlarını kendisinin vermesine fırsat sağlamalıdır.Böylece çocuk,kendine güven sağlayacak, kendi kendini yönetebilen bağımsız bir kişilik geliştirebilecektir.
3)Aşırı Otoriter Anne Baba Tutumu
Çocuğu sürekli kontrol altında tutan,kurallara sıkı sıkıya uymasını bekleyen anne baba tutumudur. Otoriter ve baskıcı anne baba,disiplin yönteminde genellikle cezaya başvurur. Otoriter ailede çocuğun duygu ve düşüncelerine fazla önem verilmez. Attığı her adımda,yaptığı her işte yanlış yapma korkusu vardır. Çünkü en küçük bir yanlış cezalandırılır. Aşırı otoriter katı tutum,çocuğu bunalımlı,ürkek ve korkak kişi olarak yetiştirmektedir. Bu tutum altında büyüyen çocuklar,diğer insanlarla ilişki kurmakta güçlük çekmektedirler. Çocukta aşağılık duygusu gelişebilmekte ya da isyankarlık görülebilmektedir. Kısaca çocuğun içten sevgi ve saygı görmediği otoriter aile ortamı,çocuğun kendine güven duygusunu engellemekte,dış otoriteye bağımlılık geliştirerek içe kapanık,çekingen bir kişi olarak yetişmektedir. Ayrıca bu ailelerde sık başvurulan ceza ve dayak,çocuğun kişiliği üzerinde ve ruhsal durumunda derin yaralar açabilmektedir.
4)İlgisiz Anne Baba Tutumu
Bu tutum,çocuğa karşı ilgisiz çocuğun maddi ve manevi ihtiyaçlarına karşı duyarsız,sevgi ve şefkati yetersiz,kontrolü gevşek anne baba tutumudur. İlgisiz ve kayıtsız anne baba,çocuğu kendi başına yalnız bırakır,onun ihtiyaçlarını görmemezlikten gelir. Çocuk ile anne baba arasında iletişim kopukluğu söz konusudur,çocuk ailede dışlanır. Çocuğun kişiliği üzerinde en çok olumsuz etkiler bırakan anne baba tutumu,çocuğa karşı ilgisiz ve sevgisiz davranmadır. İlgisiz veya gevşek anne baba tutumu,çocukların kin,düşmanlık ve endişe duygularına kapılmasına neden olmakta;kavgacı,isyankar,saldırgan ve suç işlemeye eğilimli olabilmektedir. Ayrıca,ilgisiz anne baba tutumu çocuğun kendine güvensiz ve olumsuz bir benlik kavramı geliştirmesine neden olmaktadır. İlgisiz çocuk kendini boşlukta hissedip kendi kendini yönlendiremeyebilir.
5)Aşırı Hoşgörülü ve Şımartıcı Tutum
Bu anne baba tutumunda aşırı hoşgörü ve çocuğa düşkünlük vardır. Çocuk daima diğerlerinin dikkatini çekmek için uğraşır ve kendisine hizmet edilmesini ister. Bu tutumda yetişen çocuklarda doyumsuzluk ve bir iç boşluk vardır. Kuralsızlığa alışan çocuklar,okuldaki kurallarla karşılaşınca okula ve arkadaş çevresine uyum sağlamakta zorlanabilirler. Bu tutumla yetişen çocuklar bencil,sorumsuz,kırılgan,her dediğinin anında olmasını isteyen,sabırsız kişiler olabilirler. Sosyal ortama girdiğinde ve her dediğinin olmadığını gördüğünde de hayal kırıklığına uğrarlar. Bu durumda ya kendi içine çekilebilir ya da agresif olabilirler. Her istediklerini yaptırmaya alışkanlıktıkları için kural tanımaz hale gelirler.
6)Tutarsız Anne Baba Tutumu
Anne baba tutumları arasında en olumsuz olan tutumdur. Anne babanın davranışları arasında tutarlılık yoktur. Bu tür yaklaşımda çocuk,kendi davranışları konusunda emin olamamaktadır ve davranışın anne babasının durumuna göre ayarlamak zorundadır. Tutarsız anne baba tutumuyla yetişen çocuklar nerede ne yapacağını bilemezler. Hangi tepki ile karşılaşacağını bilemedikleri için kaygılıdırlar. Bu durum kendilerini güvende hissetmelerini engeller. Kendi görüş ve düşüncelerini aktaramazlar. Zamanla çevredeki insanlara güvenmeyen,her şeyden şüphelenen,kararsız bir kişilik geliştirebilirler.
Kaynakça: