Sat. Feb 8th, 2025

Blog Rehberlik

Gelecek Yolunda Rehberlik

Gelecek Yolunda Rehberlik

Teknolojik cihazlar (televizyon, bilgisayar, tablet, cep telefonu vb.) çocukların günlük yaşamına girdiğinden beri onların bilişsel, duygusal ve sosyal gelişimlerini etkilemektedir. Günümüzde teknoloji ve teknolojik cihazlar çocuklara oynama, keşfetme ve öğrenme için birçok fırsat sunmaktadır.

Bu öğrenme fırsatları, çocukların gelişiminde çok önemli kritik bir döneme denk gelmektedir. Çünkü bu dönemde çocuklarda toplumsal açıdan en hızlı değişim ve gelişim özellikleri gözlenmektedir. Bunun sebebi çocukların beyinlerinin son derece esnek olmasından kaynaklanmaktadır ve kendi çevrelerini edindikleri her yeni tecrübelerle zihinlerinde yeni bağlantılar oluşturarak var olan bağlantılarını daha da güçlendirmektedirler. Dolayasıyla pozitif ve negatif etkilenime en açık grup kuşkusuz ki çocuklardır.

Kullanılan Teknolojik Araçlar ve Etkileri

Televizyon

Televizyon çocuklar için dikkat çekici ve eğlenceli bir araç niteliği olma özelliği göstermektedir.  Görsel ve işitsel uyaranları bir arada bulundurması sebebi ile televizyon çocukların dünyasında etkin bir rol oynamaktadır. Televizyonun eğlendirici, eğitici özellikleri olsa da izlenme süresi arttığında olumsuz etkileri gün yüzüne çıkmaktadır. Uzun süre televizyon izlemek çocukların sosyal çevreleriyle etkileşimlerinde ve oyunlarında zihinsel faaliyetlerini etkin olarak kullanamamalarına yol açmaktadır.  İki yaş altı çocuklarda aşırı televizyon ve video izlemenin dil gelişimini önemli derecede etkilediği görülmektedir. Çocukların erken yaştan itibaren dijital teknolojiyle tanışmasının okul çağı dönemlerinde dikkat problemlerine neden olabileceği ifade edilmektedir. Ayrıca uzun süre televizyon izlemek okul öncesi çocuklarda davranış bozukluklarına neden olabilmektedir.

Bilgisayar

Günümüzde bilgisayarlar çocukların yaşamında vazgeçilmez unsurlardan biri haline gelmiştir. Çocuklar temel olarak bilgisayarı oyun amacıyla kullanmaktadır. Bilgisayar ve bilgisayar oyunlarına karşı hızla artan ilgi, çocuğu arkadaşlarından uzaklaştırmakta ve sosyal gelişimini olumsuz etkileyebilmektedir. Bilgisayar oyunları, çocuğun dar bir alanda sıkışıp kalmasına neden olan bireysel bir uğraşıdır. Bireysel uğraşı olma özelliği, çocuğun yaratıcılık yeteneğinin gelişmesini de olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Erken yaşlardan itibaren bilgisayar başında fazla zaman harcamanın çocuklarda dikkat eksikliği ve dağınıklığı, dil becerisi kazanamama, yaratıcılık ve hayal gücünün gelişememesi, akademik başarının olumsuz etkilenmesi gibi istenmeyecek etkilere neden olabilmektedir. Zamanlarının büyük bir kısmını inaktif bir şekilde ekrandaki görüntülere ve hareketlere bakarak geçiren çocuklarda ciddi hiperaktif davranışlar ortaya çıkabilmektedir. Çocukların en hareketli ve enerjik olmaları gereken dönemlerde hareketsiz kalmaları ve enerjilerini boşaltamamaları, çevrelerine karşı daha saldırgan ve zarar verici eylemlere yönelmelerine sebep olabilmektedir.

Video oyunları

Teknoloji ile oyun ve oyuncak kavramları video oyunları (Playstation, Xbox vb.) olarak karşımıza çıkmaktadır. Şiddet ve uygunsuz içerikli video oyunları çocukları olumsuz birçok davranışa yönlendirebilmekte ve yaratıcı oyun becerilerini engelleyebilmektedir. Video oyunlarının içerikleri çocuklarda toplumsal izolasyona, çevre ile kaynaşma ve iletişim yetersizliklerine ve daha türlü olumsuzluklara yol açabilmektedir.

Akıllı telefonlar

Teknolojinin gelişimiyle akıllı telefonların kullanımı yaygınlık kazanmıştır. Akıllı telefonların toplum üzerinde yaygınlaşmaya başlamasının insan davranışları, alışkanlıkları, sosyal yapıyı ve kişiliği değiştiren biyo-psiko-sosyal etkileri mevcuttur. Akıllı telefon kullanımının artmasının insanlar üzerinde en çok pasif, agresif, özgüvensiz, sosyal açıdan uyumsuz olma; obsesif, bağımlı ya da anti-sosyal özellikler taşıma; sık moral bozukluğu, anksiyete yaşama etkileri gözlemlenmektedir. Çocuklar açısından yukarıdaki faktörlerin yanında akıllı telefonla çok fazla zaman geçirme davranışı onlarda arkadaşları ve aileleriyle zayıf ilişkilerin görülmesine ve düşük akademik performansa sahip olmalarına yol açmaktadır.   

Dijital oyuncaklar

Çocukların oyun hayatında dijital oyuncakların yeri giderek artmaktadır. Dijital oyuncaklar; oyuncakları belirli yollarla konuşup harekete geçiren, bilgisayar destekli, pille çalışan oyuncaklar ve geliştirilmiş teknolojileri içerir. Bu tür oyuncakların süslü ve çekici niteliklerde olmaları çocukların dikkat, ilgi ve merakını çekmektedir. Dijital oyuncakların çoğalması ve özellikle çocukların günlük yaşamlarının vazgeçilmez bir parçası haline gelmesi sonucunda çocukların dijital oyuncaklara ayırdıkları sürenin uzaması, akranları ile yüz yüze iletişimlerinin azalmasına neden olmaktadır. Bununla beraber, çocukların kişisel gelişimleri için faydalı olan grup oyunlarına katılımları azalmakta, gelişimlerine sınırlı katkı sağlayan bireysel oyunları daha fazla tercih etmelerine neden olmaktadır.

Sanal Ortamın Çocukların Gelişimi Üzerine Olumsuz Etkisi

  • Okul öncesi ve okul çağındaki çocuklarda dikkat sorunları,
  • Şiddet içerikli davranışlar,
  • Fiziksel inaktivite, obezite ve uyku sorunları,
  • Ebeveyn-çocuk etkileşiminde azalma,
  • Aşırı sosyal medya kullanımı,
  • Bilişsel, dilsel, sosyal, duygusal ve motor gelişimde gecikmeler,
  • Bilişsel işlevlerde(dürtü kontrolü, öz düzenleme, zihinsel esneklik, diğerlerinin düşüncelerini ve duygularını anlama becerisi) olumsuzluk
  • Bilgiyi işlemede dikkat süresinin kısalması, yoğunlaşmanın zayıflaması ve dağılma düzeylerinin yükselmesi
  • Motivasyonun azalması,
  • Anksiyete, depresyon, sosyal izolasyon, düşük benlik saygısı, utangaçlık ve duygusal ve sosyal beceri yetersizlikleri,
  • Teknoloji bağımlılığı,
  • Kontrolsüz alışveriş davranışı,
  • Eğitim açısından öğrenme ve bilgiye erişimde kolaycılığa kaçma (ev ödevi yapmada kolaycılığa kaçma ve bilgisayar ve internet ile yetinme)

Sanal Dünyanın Olumsuzlukları Yanında Sayılabilecek Olumlu Etkileri

  1. Sanal dünya çocukların yaratıcılıklarını olumsuz yönde etkilediği kadar olumlu yönde etkileyerek yaratıcılıklarının geliştirilmesine katkı sağlayabilmektedir.
  2. Sanal dünya çocukların eleştirel düşüncelerinin geliştirilmesine katkı sağlayarak toplumsal olaylara farklı bakış açısıyla bakmayı öğrenebilirler.
  3. Sanal dünya çocukların hayal güçlerinin geliştirilmesinde ve düşünce anlamında daha üretken olmaları konusunda çocuklara yardımcı olmaktadır.
  4. Sanal dünya çocukların karşılaştıkları sorunlara karşı pratik çözümler geliştirebilmelerine yardımcı olabilmektedir.
  5. Sanal dünya uygun ve belirli saatler içerisinde kullanıldığı takdirde çocukların araştırırken öğrenmelerini de sağlamakta ve akademik başarılarını yükseltebilmektedir.

Çocukları Sanal Dünyanın Olumsuz Etkisinden Korumak İçin Ebeveynlere Öneriler

  1. Her şeyden önce çocuğunuzla iyi bir iletişim içinde olunuz. Çocuğunuzu iyi bir şekilde tanımalı ve gözlemlemelisiniz. Çocuğunuza sizinle her konu hakkında konuşabilecek rahatlığı ve güveni veriniz. Sizin yetersiz kaldığınız konularda uzmanlardan yardım alınız.
  2. Çocuğunuzun internete girdiği bilgisayarın çocuğun odasında olmamasına, evinizin ortak kullanım alanı içinde olmasına dikkat ediniz.
  3. Çocuğunuzun internette kalma süresine ve bilgisayar kullanma süresine sabit, belirli limitler belirleyiniz.
  4. İnternet kullanımı konusunda bir ebeveyn olarak çocuklarınıza iyi birer model olunuz. Bilinçli ve güvenli internet kullanım kurallarını öğreniniz ve uygulayınız.
  5. Çocuğunuzun yaşına uygun ve güvenli olan internet sitelerinin adreslerini belirleyiniz ve bunu çocuğunuzun öğrenmesini sağlayınız.
  6. Teknik önlemler alınız. İçerik sınırlandırması yapan İnternet Servis Sağlayıcılar (ISS), sunucu tarafında çalışan filtre programları veya arama motoru filtreleri kullanınız.
  7. Çocuğunuzun internet kullanımını belirli aralıklarla denetleyiniz. Hangi sitelere girdiği, hangi sohbet ortamlarında bulunduğu konusunda fikir sahibi olunuz.
  8. Mümkünse sohbet ortamlarındaki arkadaşlarını tanımaya çalışınız. Çocuğunuza, internet ortamında yeni tanışılan kişilerin her zaman kendileri ile ilgili doğru bilgiler vermeyebileceği, kimlikleri ve yaşlarıyla ilgili yanıltıcı bilgiler verebileceği gerçeğini anlatınız.
  9. Çocuğunuza sizin izniniz olmaksızın, özel ve kişisel bilgilerinizi herhangi bir sanal mecrada paylaşmaması gerektiği bilgisini tembihleyiniz.
  10. Çocuğunuza, size sormadan internet ortamında alış veriş yapmaması gerektiğini, istenilen kredi kart numaraları bilgilerini vermemesini öğretiniz.
  11. Çocuğunuza bilmediği kişilerden aldığı e-postaların içinde yer alan bağlantıları tıklamaması gerektiğini anlatınız. Bu tür bağlantılar çocuğunuzun uygunsuz sitelere ulaşmasına neden olabilir.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *