Şema Terapi Nedir?

Şema Terapi Jeffrey Young tarafından Bilişsel Davranışçı Terapi temelinde geliştirilmiştir. Young Şema terapiyi ‘klasik’ BDT’ye iyi şekilde yanıt vermeyen durumlar için geliştirmiştir.

Bu durumların kapsadığı danışanlar

• Belirti çeşitliliği olan,
• Kişilerarası ilişkilerde dalgalı veya sabit bir örüntü sergileyen,
• Genelde bir ya da daha fazla kişilik bozukluğu kriterini karşılayan,
• Sürekli duygudurum ya da kaygı bozukluğu tekrarları olan,
• Tedaviye dirençli kişiler

Şema terapi başlangıçta; kronik yaşam sorunları, kişilik bozukluklarında kullanılmıştır. Günümüzde ise özellikle şema mod ve modelinin geliştirilmesi ile birlikte günlük yaşam sorunlarından kişilik bozukluklarına kadar geniş bir uygulama alanı bulmuştur.

Şema terapi danışanlardaki çekirdek psikolojik temalara odaklanır; bu temalar erken dönem uyumsuz şemalar olarak adlandırılır. Danışan çocukluğundan bu yana şemaların izini sürer.

Terapist danışanın şemalar ile olan mücadelesinde bilişsel, duygusal, davranışsal ve bireyler arası stratejileri kullanır. Danışanlar şemalarına dayalı işlevsiz örüntüleri tekrar ederse, empatik olarak onları bununla yüzleştirir.

Şema Terapinin Uygulanamayacağı Durumlar Nelerdir?

• Yaşam Krizi
• Psikotik
• Akut, şiddetli psikolojik bozukluklar
• İleri düzey alkol- madde kötüye kullanımı

Şemaların Temeli Nelerdir?

• Çekirdek Duygusal İhtiyaçlar
• Duygusal Mizaç
• Erken Dönem Yaşam Deneyimleri
• Çocuğun mizacı ve erken dönem yaşantıları arasındaki etkileşim, bu ihtiyaçların karşılanmasında sorun yaratır.

Şemalar Nasıl Tetiklenir?

Şemaları üreten çocukluk ortamını anımsatan şartlarla karşılaşıldığında şema tetiklenir ve birey şiddetli bir olumsuz etki altında kalır. Var olan bir şema tetiklendiğinde kaygı, üzüntü, yalnızlık gibi yoğun olumsuz duygular ortaya çıkar. Şema ne kadar şiddetliyse tetiklenmesi o kadar kolay, sonuçları da o kadar ciddi olur.

Terapi Süreci

Terapinin temel amacı bireylere uyumlu davranışlar içinde uyum bozucu şemalarını, başa çıkma tepkilerini ve modlarını değiştirerek, temel ihtiyaçlarına yardım etmektir. Temel iki evresi vardır; değerlendirme ve eğitim evresi, değişim evresi.

Değerlendirme ve Eğitim Evresi:

Bu süreçte terapist danışanı şema modeli hakkında eğitir: uyumsuz baş etme biçimlerini fark etmeyi ve bu tepkilerin şemaları nasıl devam ettirdiğini öğrenirler. Şema modları konusunda eğitilirler ve bir moddan diğerine nasıl geçtiklerini gözlemlerine yardımcı olur.

Değerlendirme

• Yaşantı geçmişi hakkında bilgi toplamayı
• Çocukluk yaşantıları ve mizaç ile şemaların kökenleri arasındaki bağlantıları kurmayı
• Çeşitli şema ölçeklerini de kullanarak şemaları tespit etmeyi
• Öz izleme görevleri ile baş etme biçimlerini keşfetmeyi
• Duygusal olarak şemaları tetikleyen hayal kurma çalışmalarını içerebilir.
• Bu aşamanın sonunda bir durum kavramsallaştırılmasına ulaşılmış olur.

Değişim Evresi

• Bilişsel Teknikler
• Deneysel Teknikler
• Davranışsal Örüntü/ Kalıp Bozma
• Terapist Danışan İlişkisi

Kaynak:

https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/71281/mod_resource/content/0/%C5%9Eema%20Terapi.pdf

https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/elif.unal/139401/%C5%9Eema%20Terapi.pdf