Tiroid Hormonu Düzensizliklerinin Ruh Sağlığı Üzerindeki Etkileri

Gelecek Yolunda Rehberlik
Tiroid bezi boyunda yer alan kelebek şeklinde, Soluk borusunun (trakea) her iki yanında ve kısmen önünde yer alan bir organdır. Tiroid bezi tiroid hormonlarını üretir, depolar ve gerektiğinde kan dolaşımına salgılayarak metabolizmal faaliyetleri düzenler. Vücudumuzdaki tüm hücreler tiroid hormonundan etkilenmektedir. 15-20 gram ağırlığında olan tiroid bezi iki farklı türde tiroid hormonu salgılar. Bu hormonlar T3 ve T4 olarak isimlendirilir. Tiroid bezinin faaliyetleri beynimizde bulunan hipofiz bezi tarafından kontrol edilmektedir. Hipofiz bezi ise TSH adı verilen bir hormon salgılayarak tiroid hormonu üretimini tetiklemekten sorumludur.
Ruh ve beden sağlığı bir bütündür ve bazı ruhsal hastalıkların temelinde organik problemler yatabilmektedir. Psikiyatrik hastalıkların organik yani biyolojik nedenlere bağlı olup olmadığının ayrımının yapılması tedavinin etkinliği için oldukça değerlidir.
Tiroid hormonunun yetersizliğine hipotiroidi, fazlalığına ise hipertiroidi adı verilmektedir. Hiper tiroidi ve hipotiroidi tablosuna neden olan hastalıklar, ruhsal hastalıklara benzer bulgulara neden olmaktadır. Vücut ağırlığını, iştahımızı, ürememizi, kan yağlarımızı, büyüme ve gelişimi, metabolizmamızı düzenleyen tiroid hormonunun eksikliği tiroid bezi yetmezliği- hipotiroidi hashimoto hastalığı, kalıtım, enfeksiyonlar, yaşlanma, iyot eksikliği, çinko eksikliği, beslenme bozuklukları, bağışıklık sistemi bozuklukları gibi nedenlerle gelişebilir.
Kadınlar, ailesinde tiroid yetmezliği bulunanlar, 50 yaş üstü bireyler, diyabet hastaları, bağışıklık sistemi hastalığı bulunanlar, lityum kullananlar, daha önceden tiroid hastalığı veya ameliyatı geçirenler ve beslenme bozukluğu olan kişiler genel popülasyondan daha fazla risk altındadır.
Hipotiroidi belirtileri;
- Kolay yorulma, bitkinlik ve halsizlik, enerji azlığı,
- İsteksizlik, ilgisizlik,
- Unutkanlık ve konsantrasyon güçlüğü, dikkatsizlik,
- Aşırı uyuma veya uyku isteği, gün içinde uykulu hissetme, dinlenmemiş şekilde uyanma, sabah uyanma güçlüğü,
- Hareketlerde ve düşünmede yavaşlama,
- Üşüme,
- Terlemenin azalması, deride kuruluk,
- Saç dökülmesi, tırnaklarda kırılganlık,
- İştahsızlık,
- Kilo alma, kilo vermede güçlük,
- Kas krampları, karıncalanma ve uyuşma hissi,
- Kabızlık,
- Horlama,
- Adet miktarında ve süresinde uzama, adet öncesi gerginlik, adet miktarında ve süresinde kısalma,
- Üreme problemleri, gebe kalamama, cinsel istekte azalma,
- Sesin kalınlaşması ve ses kalınlığı,
- Eklemlerde şişlik,
- Depresyon,
- İşitme zorluğu,
- Kekemelik,
- Kan kolesterol düzeyinde artış.
Hipertiroidi graves hastalığı, nodüller, tiroid bezi iltihabı, tiroid kanserleri gibi nedenlerle gelişmektedir. Hipertiroidi hastalarının %80’ninde graves hastalığına rastlanmaktadır. Graves hastalığı zehirli guatr olarak da anılmaktadır.
Hipertiroidi belirtileri;
- Guatr
- Aşırı hareketlilik,
- Huzursuzluk,
- Çarpıntı, hızlı ve düzensiz kalp atımı,
- Ellerde titreme,
- Öfke patlamaları, sinirlilik, kolay heyecanlanma,
- Gözlerde büyüme,
- Aşırı terleme,
- İştah artışı, kilo verme,
- Susama hissi, ağız kuruluğu,
- Cinsel istekte azalma, üreme problemleri, gebe kalamama,
- Erkeklerde Jinekomasti (meme büyümesi)
- Kemik erimesi,
- Kaslarda güçsüzlük, çabuk yorulma,
- Saç dökülmesi.
Görüldüğü gibi tiroid hormonu düzensizliklerinde ruhsal hastalıklarla benzer bulgular gelişmektedir. Depresyon, kaygı bozuklukları, sosyal fobi, uyku problemleri, yeme bozuklukları gibi birçok ruhsal sorunun altında tiroid bezi hastalıkları bulunabilmektedir. Yapılan çalışmalarda hipotiroidi de % 33 anksiyete (bunaltı) bozuklukları, % 43 depresyon görüldüğü bildirilmiştir. Eksiklik ve fazlalıkların belirlenmesi, altta yatan hastalığın tedavisi ile var olan ruhsal sorunlar daha hızlı ve daha etkili şekilde tedavi edilebilmektedir. Bu belirti ve bozuklukların bir kısmının tiroid hastalığının düzelmesinden sonra kalıntı miktarda belirtiler bıraktığı, çoğunun tiroid bozukluğunun düzelmesi ile de tamamen ortadan kalktığı bildirilmektedir.
Tedavide antitiroid ilaçların yanı sıra antidepresanlar, anksiyolitik ilaçlar kullanılır. Destekleyici ve hastalık bilincini oluşturmaya yönelik psikoteröpatik girişimler oldukça faydalıdır. Tiroid hormonlarındaki düzensizliklere neden olan hastalıkların belirlenmesinde kolaylıkla uygulanabilen radyolojik tetkikler ve kan tetkiklerinden faydalanılmaktadır. Tiroid hormonunun düzeyinin belirlenmesi dışında kanda tiroidotoantikorlarının değerlendirilmesi ile bağışıklık sistemindeki bozukluklara bağlı gelişen tiroid bezi hastalıkları da tanılanabilmektedir. Tiroid hastalıkları ve ruhsal hastalıklar hakkında ayrıntılı bilgiyi uzmanınıza danışarak alabilirsiniz.